W dniu 19 czerwca 2025 roku zapadł ważny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), który może istotnie wpłynąć na przyszłość rozliczeń między frankowiczami a bankami. Orzeczenie to podważa dotychczasową, dominującą w polskim orzecznictwie metodę rozliczania stron po unieważnieniu umowy kredytowej, znaną jako teoria dwóch kondykcji.
Czego dotyczy wyrok TSUE?
TSUE rozpatrywał pytanie prejudycjalne skierowane przez Sąd Okręgowy w Krakowie, który analizował sprawę dwóch kredytobiorców pozywających mBank. Klienci domagali się uznania swojej umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do franka szwajcarskiego za nieważną od początku z uwagi na klauzule abuzywne. Bank złożył w odpowiedzi powództwo wzajemne o zwrot kwoty udzielonego kredytu.
W swoim orzeczeniu TSUE uznał, że unijna dyrektywa 93/13 sprzeciwia się stosowaniu prawa krajowego w sposób, który pozwalałby bankowi dochodzić zwrotu całej nominalnej kwoty kredytu bez uwzględnienia dokonanych już przez konsumenta spłat. Trybunał wskazał, że takie podejście naraża konsumenta na poważne ryzyko finansowe i może być niezgodne z zasadami ochrony konsumentów w prawie unijnym.
Teoria dwóch kondykcji a teoria salda
Obecnie w polskiej praktyce sądowej dominuje teoria dwóch kondykcji, zgodnie z którą każda ze stron nieważnej umowy ma odrębne roszczenie o zwrot świadczenia – bank o zwrot kapitału, a konsument o zwrot dokonanych spłat. W konsekwencji może dojść do sytuacji, w której kredytobiorca musi zwrócić pełną kwotę kredytu, mimo że dokonał znacznych lub nawet całkowitych spłat.
TSUE wyraźnie podważył taką interpretację, sugerując, że może ona prowadzić do nieproporcjonalnych skutków dla konsumenta. Alternatywą dla tej metody jest teoria salda, zakładająca wzajemne potrącenie świadczeń i rozliczenie tylko nadwyżki.
Wpływ wyroku na praktykę orzeczniczą w Polsce
Orzeczenie może skłonić polskie sądy do ponownego przemyślenia swojej linii orzeczniczej i większego otwarcia na rozliczenia według teorii salda. Taki kierunek zmian ocenia się jako bardziej korzystny dla konsumentów i bardziej zgodny z duchem unijnej dyrektywy 93/13, której celem jest przywrócenie równowagi kontraktowej między profesjonalnym podmiotem (bankiem) a konsumentem.
Jak wskazał adwokat Wojciech Wandzel, orzeczenie TSUE może w praktyce wyeliminować potrzebę nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, nad którą pracowało Ministerstwo Sprawiedliwości, dążąc do uproszczenia rozliczeń stron w jednym postępowaniu.
Adwokat Marcin Szymański, reprezentujący frankowiczów, zauważył, że nowa wykładnia TSUE chroni interesy konsumenta, choć wymaga zmian systemowych w zakresie szerszego stosowania instytucji potrącenia oraz obowiązku informacyjnego po stronie sądu.
Znaczenie wyroku dla przyszłych spraw
Komentatorzy podkreślają, że skutki orzeczenia TSUE mogą okazać się przełomowe. Przewiduje się, że orzeczenie to doprowadzi do ograniczenia liczby pozwów wzajemnych banków oraz umożliwi bardziej sprawiedliwe i szybsze zakończenie spraw frankowych. Może to również wpłynąć na ocenę zasadności żądań banków dotyczących natychmiastowej wykonalności wyroków korzystnych dla nich, co zostało również poruszone przez Trybunał.
Podsumowanie
Wyrok TSUE z 19 czerwca 2025 r. (sygn. C-396/24) stanowi istotny krok w kierunku wzmocnienia ochrony konsumentów w sporach dotyczących kredytów frankowych. Podważając zgodność teorii dwóch kondykcji z prawem unijnym, Trybunał nakreślił kierunek, który może skutkować zmianą linii orzeczniczej sądów w Polsce oraz uproszczeniem rozliczeń stron po unieważnieniu umowy kredytowej.
Kontakt:
Kancelaria Adwokacka Adwokat Radosław Krakowiak
ul. Świętego Leonarda 1/28
25-311 Kielce
Tel. 535 866 000
krakowiak.radoslaw@gmail.com