Jak uniknąć problemów z dziedziczeniem i zachowkiem?
Zachowek jest instytucją prawną, która często budzi silne emocje wśród spadkobierców. Pomimo, że wola spadkodawcy może być jasna, w praktyce realizacja tej woli może napotkać na trudności, szczególnie jeśli chodzi o przedsiębiorstwo lub inne znaczące aktywa wchodzące w skład masy spadkowej.
Co to jest zachowek?
Zachowek to prawo zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy do części majątku, który przysługiwałby im w przypadku dziedziczenia ustawowego. Prawo to ma na celu ochronę najbliższych krewnych przed całkowitym pominięciem w testamencie. Wysokość zachowku wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, jeśli uprawniony jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy, w innych przypadkach – połowa tej wartości.
Jak zabezpieczyć dziedziczenie udziałów spółki z o.o.?
Udziały w spółce z o.o. są dziedziczne i wchodzą do masy spadkowej na zasadach ogólnych. Oznacza to, że nawet jeśli spadkodawca pragnie przekazać je tylko jednej osobie, reszta spadkobierców ustawowych może zgłaszać roszczenia o zachowek. Przykładem może być przedsiębiorca, który chciałby przekazać swoje udziały jednemu z dwóch synów, pomijając drugiego, który nie angażuje się w firmę.
Wydziedziczenie jako rozwiązanie
Wydziedziczenie może pozbawić uprawnionego prawa do zachowku, ale jest to proces skomplikowany i wymagający spełnienia ściśle określonych przesłanek, takich jak uporczywe postępowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego czy popełnienie przestępstwa względem spadkodawcy. Wydziedziczenie nie może być oparte jedynie na subiektywnej ocenie spadkodawcy, co znacząco ogranicza jego zastosowanie.
Zrzeczenie się zachowku
Alternatywą dla wydziedziczenia może być umowa o zrzeczenie się zachowku, która od 2023 r. może dotyczyć wyłącznie tego uprawnienia. Umowa ta wymaga jednak dobrowolnej zgody spadkobiercy na rezygnację z przysługującego mu prawa, co nie zawsze jest łatwe do osiągnięcia.
Fundacja rodzinna – rozwiązanie przyszłościowe
Najlepszym rozwiązaniem w omawianej sytuacji może być utworzenie fundacji rodzinnej, która pozwala na skuteczniejsze zabezpieczenie majątku przed roszczeniami o zachowek. Fundacja ta, wyposażona w majątek spadkodawcy, staje się właścicielem przekazanych jej aktywów, a roszczenia o zachowek mogą być zgłaszane jedynie w ograniczonym czasie – do 10 lat od przekazania majątku. Ponadto, jeśli uprawniony spadkobierca otrzyma świadczenie z fundacji, roszczenie o zachowek zostanie odpowiednio zmniejszone.
Fundacja rodzinna nie ma na celu pozbawienia spadkobiercy jego praw, ale ochronę majątku rodzinnego i jego przekazywania kolejnym pokoleniom. To rozwiązanie zasługuje na szczególną uwagę w przypadku zabezpieczania przedsiębiorstw rodzinnych.
Kancelaria Adwokacka Adwokat Radosław Krakowiak
ul. Świętego Leonarda 1/28
25-311 Kielce
Tel. 535 866 000
krakowiak.radoslaw@gmail.com