Prowadzenie pojazdu mechanicznego bez wymaganych uprawnień to poważne naruszenie przepisów prawa, które może skutkować surowymi konsekwencjami. W zależności od okoliczności, czyn ten może być zakwalifikowany jako wykroczenie lub przestępstwo, co przekłada się na różny wymiar kary. Poniżej przedstawiamy trzy scenariusze, które najczęściej występują w praktyce.
1. Prowadzenie pojazdu bez uzyskania uprawnień – wykroczenie
Do tej sytuacji dochodzi, gdy kierowca nigdy nie posiadał prawa jazdy – np. nie przystąpił lub nie zdał egzaminu, albo jest w wieku uniemożliwiającym jego uzyskanie. Mowa tu o wykroczeniu z art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń.
Kary przewidziane przez przepisy:
- grzywna nie niższa niż 1500 zł (maksymalnie do 30 000 zł),
- areszt lub kara ograniczenia wolności,
- obligatoryjny zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres od 6 miesięcy do 3 lat.
Niezależnie od sytuacji majątkowej sprawcy, sąd ma obowiązek orzec zakaz prowadzenia pojazdów – nawet w przypadku jednorazowego zdarzenia.
2. Prowadzenie pojazdu pomimo sądowego zakazu – przestępstwo
Jeżeli kierowca decyduje się na jazdę w okresie obowiązywania sądowego zakazu prowadzenia pojazdów, dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 244 Kodeksu karnego.
Sankcje karne obejmują:
- karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat,
- obligatoryjny zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 1 roku do 15 lat (art. 42 § 1a Kodeksu karnego),
- obowiązek zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości od 6 000 zł do 60 000 zł (art. 43a § 2 k.k.).
W tym przypadku ustawodawca przyjął wyjątkowo surowe podejście, mające na celu wyeliminowanie z ruchu drogowego osób lekceważących orzeczenia sądowe.
3. Prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień – przestępstwo
Trzeci scenariusz obejmuje przypadki, gdy decyzją administracyjną wydaną przez starostę cofnięto uprawnienia do kierowania pojazdami. Najczęstsze powody to m.in. przekroczenie dopuszczalnej liczby punktów karnych lub stwierdzenie przeciwwskazań zdrowotnych.
W takiej sytuacji zastosowanie ma art. 180a Kodeksu karnego.
Przewidziane sankcje:
- kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat,
- obligatoryjny zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych od 1 roku do 15 lat (również na podstawie art. 42 § 1a k.k.).
W praktyce sądy często stosują również środki karne w postaci świadczeń pieniężnych i orzekają wyrok z natychmiastową wykonalnością zakazu prowadzenia pojazdów.
Brak dokumentu a brak uprawnień – ważne rozróżnienie
Na zakończenie warto zaznaczyć, że brak fizycznego dokumentu potwierdzającego posiadanie prawa jazdy nie jest równoznaczny z brakiem uprawnień. Obecnie dane o uprawnieniach są dostępne w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK), dlatego polski obywatel nie musi posiadać przy sobie dokumentu podczas kontroli drogowej – o ile porusza się po terytorium Polski.
Z obowiązku tego nie są jednak zwolnieni cudzoziemcy prowadzący pojazdy w Polsce na podstawie zagranicznego prawa jazdy – w ich przypadku okazanie dokumentu podczas kontroli jest obowiązkowe.
Podsumowanie
Kierowanie pojazdem bez uprawnień – czy to z powodu ich braku, sądowego zakazu, czy cofnięcia przez organ administracyjny – to czyn obarczony poważnymi konsekwencjami prawnymi. W zależności od okoliczności może skutkować grzywną, karą ograniczenia lub pozbawienia wolności, a także zakazem prowadzenia pojazdów. Warto mieć świadomość tych sankcji i traktować przepisy prawa drogowego z należytą powagą.
Kontakt:
Kancelaria Adwokacka Adwokat Radosław Krakowiak
ul. Świętego Leonarda 1/28
25-311 Kielce
Tel. 535 866 000
krakowiak.radoslaw@gmail.com