Współczesne telefony komórkowe to nie tylko narzędzia komunikacji, ale również swoiste archiwa naszego życia. Przechowujemy w nich zdjęcia, nagrania, dane lokalizacyjne, historię wiadomości i połączeń. Nic więc dziwnego, że w toku postępowań karnych organy ścigania coraz częściej chcą uzyskać dostęp do zawartości tych urządzeń. Jednak sposób, w jaki ten dostęp jest realizowany, budzi poważne wątpliwości prawne.
Przeszukanie czy oględziny?
Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego (art. 217–236a k.p.k.), przeszukanie telefonu komórkowego musi być przeprowadzone w określonym trybie, z podaniem podstawy prawnej, celu oraz możliwością zaskarżenia tej czynności do sądu. Takie przeszukanie daje obywatelowi gwarancje procesowe, chroniąc m.in. tajemnicę zawodową oraz prywatność.
Tymczasem coraz częściej obserwuje się praktykę zastępowania przeszukania tzw. oględzinami wewnętrznymi telefonu. W przeciwieństwie do przeszukania, oględziny nie wymagają wskazania celu, nie podlegają sądowej kontroli i mogą być przeprowadzone w zasadzie w dowolnych okolicznościach. Rzecznik Praw Obywatelskich alarmuje, że takie działanie omija ustawowe procedury, pozbawiając obywateli należnej ochrony prawnej.
Zdaniem Rzecznika, oględziny wewnętrzne telefonu naruszają zasadę legalizmu i proporcjonalności w demokratycznym państwie prawa. Wskazuje, że brak jasno określonych procedur i brak możliwości zaskarżenia tej czynności prowadzą do nieakceptowalnego ograniczenia praw i wolności obywatelskich. W konsekwencji Rzecznik wystąpił do Ministra Sprawiedliwości oraz Prokuratora Krajowego o pilną reformę przepisów.
Potrzeba reformy i ochrony prywatności
Z apelem RPO zgadza się wielu ekspertów, w tym adwokat Marcin Wolny z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Jak podkreśla mec. Wolny, telefon komórkowy to “zwierciadło naszego życia”, zawierające mnóstwo prywatnych danych, które często nie mają znaczenia procesowego, ale są dla właściciela niezwykle wrażliwe.
Adwokat zauważa, że praktyka oględzin wewnętrznych może prowadzić do głębokiej i nieuzasadnionej ingerencji w prywatność obywateli, bez odpowiednich zabezpieczeń proceduralnych. Co więcej, pozyskiwanie danych w ten sposób porównywane jest do kontroli operacyjnej (inwigilacji), choć nie wymaga tak rygorystycznych przesłanek i kontroli sądowej.
Eksperci są zgodni: dostęp do danych zawartych w telefonie powinien następować wyłącznie w drodze przeszukania, z pełnym poszanowaniem praw procesowych obywatela i nadzorem sądu. Tylko w ten sposób możliwe będzie pogodzenie potrzeb wymiaru sprawiedliwości z konstytucyjną ochroną prywatności i tajemnicy komunikacji.
W obliczu dynamicznego rozwoju technologii oraz rosnącej roli danych osobowych, ochrona praw obywatelskich w sferze cyfrowej staje się jednym z kluczowych wyzwań współczesnego prawa.
Masz pytania dotyczące prawnych aspektów ochrony danych osobowych lub procedur karnych? Skontaktuj się z naszą kancelarią – chętnie udzielimy profesjonalnej porady!
Kancelaria Adwokacka Adwokat Radosław Krakowiak
ul. Świętego Leonarda 1/28
25-311 Kielce
Tel. 535 866 000
krakowiak.radoslaw@gmail.com
#prawo #prawnik #poradyprawne #kielce #ochronadanych #prywatność #postępowaniekarne #telefon #przeszukanie #oględziny #RPO #prawoczłowieka #procedurakarnista #adwokat #prawokarne #konstytucja #ochronapraw #prawoikarność