Nowa definicja zgwałcenia – kluczowa zmiana w Kodeksie karnym
Od teraz brak zgody oznacza gwałt
Z dniem 13 lutego 2025 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu karnego redefiniująca pojęcie zgwałcenia. Po niemal 93 latach od ustanowienia poprzedniej definicji, polskie prawo wprowadza zasadniczą zmianę: o przestępstwie decyduje brak świadomej i dobrowolnej zgody, a nie wyraźny opór osoby pokrzywdzonej.
Kluczowe zmiany w przepisach
Dotychczasowa definicja gwałtu, pochodząca z 1932 roku, wymagała, by ofiara stawiała wyraźny i rzeczywisty opór. W praktyce oznaczało to, że samo powiedzenie „nie” często nie wystarczało do uznania czynu za przestępstwo. Bierność mogła być interpretowana jako zgoda.
Nowe przepisy eliminują tę lukę i wprowadzają jasną zasadę: zgoda na kontakt seksualny musi być dobrowolna, świadoma i wyrażona jednoznacznie. W przeciwnym razie mamy do czynienia z gwałtem.
Nowe brzmienie art. 197 Kodeksu karnego
Art. 197 § 1 k.k.:
Kto doprowadza inną osobę do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub w inny sposób mimo braku jej zgody, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
Nowy § 1a w art. 197 k.k.:
Tej samej karze podlega również sprawca, który wykorzystuje brak możliwości rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem przez ofiarę. Oznacza to, że przestępstwem jest także wykorzystanie osoby będącej pod wpływem alkoholu, narkotyków lub w innej sytuacji ograniczającej jej świadomość.
Zmiana w art. 198 k.k.:
Nowe przepisy przewidują karę od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności dla osoby, która doprowadza do kontaktu seksualnego osobę bezradną – np. z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego czy odurzenia środkami psychoaktywnymi.
⚖️ Spór wokół zmian
Nowelizacja spotkała się z mieszanymi opiniami.
Zwolennicy zmian podkreślają, że nowa definicja gwałtu skuteczniej chroni ofiary i eliminuje dotychczasowe luki prawne. Teraz milczenie lub bierność nie będą mogły być traktowane jako zgoda.
Krytycy wskazują, że zmiana może prowadzić do odwrócenia ciężaru dowodu i utrudnić obronę osób oskarżonych. Wątpliwości budzi także sposób interpretacji pojęcia „zgody” w praktyce sądowej.
Nowe przepisy to istotny krok w kierunku skuteczniejszej ochrony ofiar przestępstw seksualnych. Ich wpływ na praktykę prawną i wymiar sprawiedliwości okaże się w najbliższych latach.
Co sądzicie o tej zmianie? Czy nowe przepisy zwiększą ochronę ofiar? Podzielcie się opiniami w komentarzach.
Kancelaria Adwokacka Adwokat Radosław Krakowiak
ul. Świętego Leonarda 1/28, 25-311 Kielce
Tel. 535 866 000
krakowiak.radoslaw@gmail.com