Z dniem 25 września 2024 r. wejdą w życie nowe przepisy prawne, które mają na celu zapewnienie skutecznej ochrony osobom zgłaszającym naruszenia, zwanym sygnalistami. Nowa ustawa o ochronie sygnalistów (Dz.U. z 2024 r. poz. 928; dalej: OchrSygnalU) wprowadza szereg istotnych zmian, które zostały szczegółowo omówione poniżej.
Etap Legislacyjny
Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. implementuje dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Nowe przepisy są odpowiedzią na potrzebę kompleksowego uregulowania kwestii ochrony sygnalistów w polskim systemie prawnym.
Zakres Przedmiotowy
OchrSygnalU reguluje:
- Warunki ochrony sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;
- Środki ochrony dla sygnalistów;
- Zasady ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych;
- Zasady zgłaszania informacji organom publicznym;
- Zasady ujawnienia publicznego przedmiotowych informacji;
- Zadania Rzecznika Praw Obywatelskich oraz innych organów publicznych związane z zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa.
OchrSygnalU nie obejmuje informacji objętych przepisami o ochronie informacji niejawnych oraz innych tajemnic zawodowych, jak również informacji związanych z postępowaniem karnym, w zakresie tajemnicy postępowania przygotowawczego oraz tajemnicy rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.
Podstawowe Pojęcia
Sygnalista: Osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Dotyczy to m.in. pracowników, przedsiębiorców, członków organów osób prawnych, stażystów, wolontariuszy oraz funkcjonariuszy i żołnierzy.
Naruszenie prawa: Działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem dotyczące m.in. korupcji, zamówień publicznych, przeciwdziałania praniu pieniędzy, bezpieczeństwa produktów, ochrony środowiska, ochrony konsumentów oraz innych obszarów wymienionych w ustawie.
Ochrona Sygnalistów
Sygnalista może dokonać:
- Zgłoszenia wewnętrznego: Poinformowanie podmiotu prawnego, którego sygnalista jest pracownikiem lub współpracownikiem.
- Zgłoszenia zewnętrznego: Skierowanie informacji do organu publicznego lub Rzecznika Praw Obywatelskich.
- Ujawnienia publicznego: Podanie informacji do wiadomości publicznej.
Podmioty prawne, które zatrudniają co najmniej 50 osób lub działają w określonych sektorach, są zobowiązane do ustanowienia wewnętrznych procedur zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Za brak wypełnienia tego obowiązku przewidziano grzywny.
Przepisy Karne
Ustawodawca przewidział również przepisy karne za działania mające na celu uniemożliwienie lub utrudnienie dokonania zgłoszenia naruszenia prawa. Działania odwetowe wobec sygnalistów, ujawnienie ich tożsamości, oraz świadome dokonywanie nieprawdziwych zgłoszeń będą podlegały karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Podsumowanie
Nowe przepisy dotyczące ochrony sygnalistów wprowadzą istotne zmiany w polskim systemie prawnym, zwiększając ochronę osób zgłaszających naruszenia prawa i wprowadzając bardziej rygorystyczne wymagania dla podmiotów prawnych w zakresie tworzenia procedur zgłaszania naruszeń.
Kancelaria Adwokacka Adwokat Radosław Krakowiak
ul. Świętego Leonarda 1/28
25-311 Kielce
Tel. 535 866 000
krakowiak.radoslaw@gmail.com
Hashtags:
#prawo #prawnik #poradyprawne #sygnaliści #ochronaprawna #ustawaprawo #kielce #nowelizacjaprawa #prawopolska #whistleblowers #ochronasygnalistów #RzecznikPrawObywatelskich