Śmierć bliskiej osoby wiąże się nie tylko z przeżywaniem żałoby, ale również z koniecznością dopełnienia wielu formalności prawnych. Jedną z najważniejszych czynności, jaką muszą podjąć spadkobiercy, jest uzyskanie dokumentu potwierdzającego ich prawa do dziedziczenia – stwierdzenia nabycia spadku.
Czym jest stwierdzenie nabycia spadku?
Z chwilą śmierci spadkodawcy wszystkie jego prawa i obowiązki przechodzą na spadkobierców – zgodnie z regułami dziedziczenia ustawowego lub testamentowego. Jednak samo prawo dziedziczenia nie oznacza jeszcze możliwości swobodnego zarządzania odziedziczonym majątkiem. W tym celu konieczne jest formalne potwierdzenie tych praw w formie stwierdzenia nabycia spadku, które stanowi urzędowy dowód dziedziczenia.
Czy stwierdzenie nabycia spadku jest obowiązkowe?
Choć polskie prawo nie nakłada obowiązku przeprowadzenia postępowania spadkowego, w praktyce bez uzyskania dokumentu potwierdzającego dziedziczenie nie jesteśmy w stanie skutecznie zarządzać majątkiem po zmarłym. Instytucje takie jak banki, sądy, urzędy, ZUS, OFE, czy nawet spółdzielnie mieszkaniowe, wymagają tego dokumentu, aby umożliwić podjęcie jakichkolwiek działań dotyczących majątku spadkowego.
Bez stwierdzenia nabycia spadku nie można:
- wypłacić środków pieniężnych z kont bankowych zmarłego,
- sprzedać odziedziczonej nieruchomości,
- przerejestrować pojazdu,
- dochodzić wierzytelności przysługujących spadkodawcy,
- żądać zapłaty zachowku.
Co więcej, jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość, nowy właściciel powinien niezwłocznie dokonać wpisu w księdze wieczystej. Zgodnie z ustawą z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, zaniechanie tej czynności może skutkować grzywną w wysokości od 500 do 10 000 zł.
Jak uzyskać stwierdzenie nabycia spadku?
Istnieją dwa sposoby potwierdzenia praw do spadku:
1. Notarialne poświadczenie dziedziczenia
To szybsza droga, jednak możliwa tylko wtedy, gdy:
- wszyscy spadkobiercy (ustawowi i testamentowi) są obecni,
- nie ma między nimi sporów,
- nie mamy do czynienia z testamentem szczególnym (np. ustnym, wojskowym, podróżnym).
W takiej sytuacji notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia oraz protokół dziedziczenia, a następnie dokonuje ich rejestracji w Rejestrze Spadkowym. Dokument ten ma taką samą moc prawną jak orzeczenie sądu.
2. Postępowanie sądowe
Jeśli warunki do sporządzenia aktu notarialnego nie są spełnione, konieczne będzie złożenie wniosku do sądu. Zgodnie z art. 628 Kodeksu postępowania cywilnego, właściwym sądem jest ten, w którego okręgu zmarły miał ostatnie miejsce zwykłego pobytu. Jeżeli nie da się go ustalić – sąd miejsca, w którym znajduje się majątek lub jego część. W braku powyższych podstaw – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy.
We wniosku należy wskazać wszystkich spadkobierców oraz dołączyć niezbędne dokumenty (np. akt zgonu, testament – jeśli istnieje, odpisy aktów stanu cywilnego). Po wyznaczeniu rozprawy sąd przesłuchuje uczestników i po złożeniu przez nich oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, które trafia do Rejestru Spadkowego.
Wniosek może złożyć nie tylko spadkobierca, ale również jego następcy prawni, osoby uprawnione do zachowku, zapisobiercy, nabywcy udziałów spadkowych oraz wierzyciele spadkodawcy.
Kiedy można złożyć wniosek?
Co do zasady, brak jest terminu przedawnienia w zakresie złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Jednak zgodnie z art. 1026 Kodeksu cywilnego, stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić dopiero po upływie sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy), chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli wcześniej oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Uzyskanie stwierdzenia nabycia spadku to kluczowy krok umożliwiający pełne i legalne korzystanie z odziedziczonego majątku. Warto nie zwlekać z rozpoczęciem procedury – nie tylko ze względów formalnych, ale również praktycznych, zwłaszcza gdy w grę wchodzą sprawy majątkowe wymagające pilnego uregulowania.
Kontakt:
Kancelaria Adwokacka Adwokat Radosław Krakowiak
ul. Świętego Leonarda 1/28
25-311 Kielce
Tel. 535 866 000
krakowiak.radoslaw@gmail.com